Lösemi nedir, belirtileri neler? Lösemi hastalığı bulaşıcı mı, tedavisi var mı?
Bir kanser hastalığı türü olan lösemi, kan kanseri olarak da bilinmektedir. Lösemi (kan kanseri), 4 farklı kan kanseri türü için kullanılan genel bir kavramdır. Bu dört tipin ortak noktası kemik iliğindeki bir hücrenin başlangıç noktaları olmalarıdır. İşte lösemi hakkında detaylı bilgi…
LÖSEMİ NEDİR?
Lösemi toplumda kan kanseri olarak da bilinmektedir. Kan üreten kök hücrelerden birinin çeşitli faktörlerin bir araya gelmesiyle gelişiminin belirli bir noktada durması ve kontrolsüz bir şekilde çoğalmaya başlamasıyla ortaya çıkar. Lösemi; Önce kemik iliğini, sonra da tüm organları ele geçirir. Vücudun kan üreten sistemi olan lenfatik sistemi ve kemik iliğini etkiler. Tedavi edilmediği takdirde ilerleyen kötü huylu bir kanserdir.
Hastalık olgun beyaz kan hücrelerinin kontrolsüz artışı nedeniyle ortaya çıkarsa kronikleşecek ve yavaş ilerleyecektir. Olgunlaşmamış beyaz kan hücrelerinin kontrolsüz artışına bağlı olarak gelişenler ise akut yani hızlı seyirlidir. Hızla ilerleyen kan kanseri genellikle ani başlangıçlıdır. Çoğunlukla 1-2 ay içerisinde klinik belirti ve bulgular gösterir. Bu nedenle hastalığın mümkün olduğu kadar erken teşhis edilmesi ve tedaviye en kısa sürede başlanması gerekmektedir.
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, başta radyasyon olmak üzere kimyasallara ve pestisitlere maruz kalmak bu riski artırmaktadır. Kan kanseri, özel geliştirilen akıllı ilaçlar ve hastaya özel kök hücre nakli yöntemleriyle başarıyla tedavi edilebiliyor.
LÖSEMİ NEDEN OLUŞUR?
1. Genetik faktörler
Çocuklarda görülen kanser türlerinin başında kan kanseri geliyor. Bu bozukluğun çoğunlukla Down sendromu ve Fanconi anemisi olan kişilerde ortaya çıkması, nedenin kromozomlarla bağlantılı olduğunu düşündürmektedir. Tek yumurta ikizlerinde her ikisinde de bulunması kalıtsal bir hastalığın varlığını doğrular.
2. Çevresel faktörler
Genetiğin yanı sıra hava kirliliği, bozulmuş gıdalar, gıda katkı maddeleri, bazı kemoterapi ilaçları, yağ, benzin, saç boyası gibi kimyasallar, tablet, cep telefonu gibi radyasyon yayan cihazlar ve tarım ilaçlarının da kan kanserine neden olduğu tahmin ediliyor. . Annenin hamilelikte sigara, alkol ve uyuşturucu kullanması, hamileliğin ilk 3 ayında röntgen çekilmesi çocuğun ileriki hayatında kan kanserine yakalanma riskini artırabilir.
LÖSEMİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
1. Soluk cilt
Kan kanseri belirtileri, diğer kan kanserlerinde görülebilen bazı bulgularla ortak özellikler taşır. Anemi nedeniyle soluk cilt oluşabilir.
2. Zayıflık
Yorgunluk ve halsizlik kan kanserinin belirtileri arasındadır. Aynı zamanda efor sırasında nefes darlığı gibi belirtiler de görülebilmektedir.
3. Kanama ve morarma
Kan kanserinin belirtileri arasında; Zayıflamış bir kişinin bağışıklık sisteminin neden olduğu enfeksiyonların ardından burun, diş eti ve deri altında beklenmedik kanamalar, morluklar ve basıldığında solmayan toplu iğne başı büyüklüğünde kırmızı döküntüler görülebilir.
4. Yetişkinlerde lösemi belirtileri
AML veya akut miyeloblastik yetişkinlerde daha yaygındır. Ortalama başlangıç yaşı 50-60 yaş arasındadır. Akut tipte görülen belirtiler kan kanseri lösemi hücrelerinin kemik iliğini istila etmesi sonucu gelişir. Akut tipte sıklıkla görülen belirtiler;
- Nefes darlığı
- Zayıflık
- Solgunluk (kan hücrelerinin azalması nedeniyle)
- Lökositlerin azalmasına bağlı olarak gelişen ciddi enfeksiyonlar,
- Deride ve mukozada kanama
- Morarma (kanın pıhtılaşmasını sağlayan hücrelerin azalmasından kaynaklanır)
KML veya kronik miyelositik lösemi, en çok 40 ila 50 yaş arasındaki kişilerde görülür. Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülmektedir. Belirtiler;
- şiddetli yorgunluk,
- iştahsızlık, kilo kaybı,
- Terleme, lökositlerde çok belirgin artış,
- Anemi (anemi),
- dalağın genişlemesi,
- Kanama gibi klinik bulgular,
Aşırı yüksek lökositler bazen damardaki kanın akışkanlığını azaltır ve birikerek lökostaz adı verilen bir duruma yol açar. Bu durum bazı hayati organlarda (beyin, akciğer vb.) ciddi klinik durumlara neden olabilir. Bu klinik durum acil tedavi gerektirir.
KLL veya kronik lenfositik lösemi, 65 yaşın üzerindeki kişilerde görülür. Belirtiler;
- Yorgunluk, halsizlik ve halsizlik
- Kanama, deri kanaması
- kolay morarma
- Enfeksiyon
- Karaciğer ve dalağın büyümesi
- gece terlemeleri
- Ateş
- kilo kaybı
5. Diğer belirtiler
- İştahsızlık ve kilo kaybı,
- gece terlemeleri,
- Kemik ağrısı,
- Uygun tedavi ile kontrol altına alınamayan ve sıklıkla tekrarlayan ateş,
- enfeksiyonlar,
- Karın, koltuk altı ve boyundaki lenf bezlerinde şişlik,
- Diş etlerinin şişmesi.
Kan kanserinin belirtileri birçok hastalığın belirtileriyle aynı belirtileri gösterebilmektedir. Vücudun tüm organlarına yayılabilen bu rahatsızlık, kanama bozuklukları, enfeksiyon hastalıkları, romatizmal hastalıklar, lenfoma, miyelom ve diğer kan kanserlerine benzer belirtiler gösterebilmektedir.
LÖSEMİNİN TEDAVİSİ VAR MI?
Kan kanserinde erken teşhis çok önemlidir. Genellikle basit bir kan sayımı ve kan hücrelerinin mikroskop altında incelenmesi tanı için yeterlidir. Ancak kesin tanı kemik iliği biyopsisi ile konur.
Kan kanseri türleri arasında akut lenfoblastik kanserler tedavi açısından daha olumlu yanıtlar almaktadır. Çocuklarda yaşam beklentisi daha uzun olduğundan başarı oranları erişkin kanserlerine göre daha yüksektir. Bu nedenle tedavide erken tanı büyük önem taşımaktadır.
Kan kanseri tedavi edilebilen bir hastalıktır. Son yıllarda keşfedilen birçok yeni tedavi yöntemiyle iyileşme oranları arttı. Hastaların ömrünün uzatılmasında ve hastalığın tamamen tedavi edilmesinde büyük başarıyı sağlayan faktörler vardır. Bunlar; Radyoterapi cihazlarının gelişimi, kemik iliği naklindeki gelişmeler ve hedefe yönelik moleküler ve biyolojik farmakolojik tedavilerin günlük kullanıma girmesi.
1. Kemoterapi
Kan kanseri tedavisi denilince akla ilk gelen kemoterapidir. ALL tipleri için ana tedavi yöntemi kemoterapidir. Kemoterapi tedavi yönteminde hücre büyümesini engelleyen ilaçlar kullanılır. Genel olarak tek bir ilaç tüm kan kanseri hücrelerini yok edemez. Bu nedenle farklı etkilere sahip birden fazla sitostatik ilaç kombinasyon halinde uygulanmaktadır. Bu uygulama ile kötü huylu hücrelerin çoğunu yok etmeye çalışıyorsunuz. Tedavi yaklaşık 1 yıl sürmektedir.
2. Radyoterapi
Bazı hastalarda kemoterapinin yanı sıra merkezi sinir sistemine yani kafatasına da radyoterapi uygulanmaktadır. Radyoterapi her hastaya uygulanmaz. Hastanın durumuna göre doktor tarafından uygulanan bir tedavi yöntemidir.
3. Kök hücre nakli
Bazı durumlarda yüksek doz kemoterapi sonrası kök hücre nakli gerekli olabilir. Bu tedavinin amacı vücutta mümkün olduğu kadar çok kanser hücresini öldürmeye çalışmak ve bunun sonucunda kemik iliğinin kan yapıcı fonksiyonlarını normalleştirmektir.
LÖSEMİ ÖLDÜRÜR MÜ?
Son yıllarda geliştirilen yeni ilaçlar, aferez teknolojilerindeki ilerlemeler ve destekleyici tedaviler sayesinde kanser hastalarında ölüm oranları ciddi oranda azaldı. Yeni tedavi stratejilerinin uygulamaya konulmasıyla artık hastalığı yenen, evlenen, çocuk sahibi olan kişiler var. Üniversite sınavını geçip okuyan, okulu bitirdikten sonra iş kuran, yurt dışına okumaya giden hastalar da var.
Akut tipte hasta sayısı her yıl yüzbinde 4 ila 6 oranında artmaktadır. İyileşme oranı iyi risk tipinde %75’e, akut promyelositik tipte ise %90’a kadar çıkabilmektedir. Keskin tipler genellikle gürültülü bir görüntüyle başlar. Trombosit sayısının azalması nedeniyle kanama meydana gelebilir. Bu kanamalar sıklıkla cilt bölgelerinde meydana gelir. Gastrointestinal kanama ve beyin kanaması tehlikeli olabilir. Beyin kanaması nadir olmakla birlikte ölümcül sonuçlar doğurabilmektedir. Akut olanlar tedavi edilmezse birkaç hafta içinde ölümcül hale gelebilir.